VriendenNieuws Juni 2025

U maakt het verschil

Het is tijd voor het deponeren van het jaarverslag 2024 van de Stichting Vrienden en daarover valt ook hier best wat te vertellen. Phion bestaat nu vijf jaar en dat geldt ook voor onze stichting. Het orkest heeft met de subsidies van het Rijk, provincies en gemeenten een gezonde financiële basis. Je zou je af kunnen vragen; maakt die bijdrage die u als Mecenassen en Vrienden bij elkaar brengt nou echt een verschil? Dan kan ik u vertellen dat dat zeker zo is.

Uw giften dragen volop bij aan de kwaliteit van het orkest en aan de muziekeducatie van duizenden kinderen in Oost-Nederland. Bovendien draagt uw vriendschap bij aan de verbinding tussen het orkest, de muziek en de samenleving. De stichting Vrienden van Phion is daarmee een belangrijke partner in het ondersteunen van de opdracht van Phion: klassieke muziek toegankelijk maken in Oost-Nederland en ook daarbuiten.

Foto: Schoolvoorstelling ‘Broer’

Dankzij de gezamenlijke giften van  de Vrienden konden we een bijdrage geven van €35.000 aan de productie van “Robin Hood”. Een echte familievoorstelling door de samenwerking van Phion met Theater Sonnevanck. Vol humor voor ouders en kinderen. De Symfonische muziek en de zichtbare (en acterende) orkestmusici spelen in de voorstelling een dragende rol. In totaal bezochten ruim 11.000 toeschouwers door het hele land de 19 voorstellingen. Ongeveer de helft van het publiek bestond uit kinderen, die samen met familie en vrienden de voorstelling bezochten.

Het Mecenaat maakte met een bijdrage van €25.000 in 2024 de serie schoolvoorstellingen van ‘Broer’ mede mogelijk. Deze voorstelling was In 2017 ontwikkeld. Phion werkte daarbij samen met Vluchtelingenwerk Nederland, de Heutink Foundation en Theater Sonnevanck. Na een succesvolle reprise in 2019 was deze productie voor de herneming in 2024 toe aan een geactualiseerde versie, met nog meer aandacht voor diversiteit en inclusie. De cast van Broer werd aangepast en de instructiefilmpjes die alle leerlingen in de klassikale voorbereiding gebruiken werden opnieuw geproduceerd, met daarin een belangrijke rol voor de acteurs uit de voorstelling. De 17 voorstellingen in Gelderland en Overijssel werden bezocht door ongeveer 8.500 basisschoolleerlingen, vluchtelingkinderen, leerkrachten en begeleidende ouders.

Foto: Scenefoto Robin Hood

Phion organiseerde bij de familievoorstellingen in Gelderland en Overijssel Phions Instrumententuin. De ‘Instrumententuin’ biedt kinderen voor en/of na de voorstelling de mogelijkheid om – samen met professionele musici (orkestleden of muziekdocenten) - zelf verschillende instrumenten uit te proberen in de foyers. Voor dat doel heeft Phion natuurgetrouwe orkestinstrumenten in het formaat dat voor kinderen hanteerbaar is.  Geïnteresseerde kinderen krijgen direct een follow-up aangeboden voor (proef)lessen in hun woonplaats. Phion werkt daarbij samen met lokale muziekscholen en freelancemuziekdocenten (van bijvoorbeeld lokale verenigingen). Vanuit het mecenaat werd daar €22.000 aan bijgedragen. De aankoop van een althobo, de aanpassing van een althobo en het aankopen van een rietmachine versterkt de kwaliteit van deze sectie van het orkest. Het Mecenaat kon daar ruim € 15.000 aan bijdragen, dankzij de gulle giften van de mecenassen.

Namens de stichting Vrienden van Phion, bedankt voor uw betekenisvolle steun!

Marijke van Hees, voorzitter

Foto: Instrumententuin (Foto: Michèle Giebing)

Van de activiteitencommissie

De Activiteitencommissie kijkt terug op een geslaagd lustrumseizoen. Naast de Vriendenrepetities in Arnhem en Enschede was er een bijzondere lustrumactiviteit: Mini Maestro. In zowel Arnhem als Enschede hebben Vrienden onder leiding van Michael Rein ervaren wat het is om als dirigent voor een muziekensemble te staan.

Het bijwonen van educatieconcerten is door veel Vrienden gewaardeerd. Daar gaan we volgend seizoen mee door. Als verrassing was er dit jaar een lunch met Vrienden, aangeboden door Phion, na afloop van de generale repetitie van ensembles in Arnhem (november) en Enschede (maart).

Deze bijeenkomsten waren bijna allemaal erg goed bezocht, wat ons motiveert om verder te gaan met het organiseren van activiteiten voor Vrienden. Tot slot was juni de maand van de Kasteelconcerten. We organiseerden, samen met de musici van Phion, 3 concerten in Overijssel en 3 concerten in Gelderland, maar dan wel op bijzondere locaties. De concerten in Singraven en kasteel Het Nijenhuis waren uitverkocht. Ook voor de concerten in Doorwerth, Doornenburg, Lochem en Rosendael was voldoende belangstelling.

Vrienden en Mecenassen
Regelmatig krijgen we de vraag: Mogen de Mecenassen ook naar Vriendenactiviteiten komen? Voor ons is het vanzelfsprekend, dat als we de Vrienden uitnodigen voor een activiteit, we daarmee ook de Mecenassen uitnodigen. Mecenassen zijn immers ook (bijzondere) Vrienden van Phion. Dus als er staat: Vriendenactiviteit, dan is deze zeer beslist ook toegankelijk voor Mecenassen.

Foto: Kasteelconcert in Huis Singraven

Activiteiten seizoen 2025-2026
De afgelopen maanden zijn we druk bezig geweest met het bedenken en plannen van activiteiten voor Vrienden in het nieuwe seizoen. Een compleet overzicht publiceren we eind augustus in de zomernieuwsbrief. Rondom de opening van het nieuwe seizoen organiseren we weer een feestelijke nazit. De data voor deze openingsconcerten zijn:
12.09    Enschede           
13.09    Arnhem                
14.09    Nijmegen                               
28.09    Doetinchem
30.09    Zwolle
02.10    Apeldoorn
11.11     Deventer                                

Als u een van deze concerten bezoekt, bent u als Vriend van harte welkom bij de feestelijke nazit. De verdere bijzonderheden leest u in de zomernieuwsbrief, maar de datum kunt u alvast noteren. Weet u al dat u komt, dan is aanmelden mogelijk via vrienden@vriendenvanphion.nl. U krijgt altijd binnen 3 dagen een aanmeldbevestiging.

Nieuwe commissieleden gezocht
Omdat het aantal activiteiten voor Vrienden steeds groter wordt, zijn we op zoek naar actieve Vrienden die mee willen helpen bij het organiseren van de diverse activiteiten en die samen met de andere commissieleden willen nadenken over nieuwe activiteiten voor Vrienden. We zijn zowel rondom Enschede als rondom Arnhem op zoek naar versterking. Interesse? Als u een email stuurt naar vrienden@vriendenvanphion.nl, neem ik contact met u op om te vertellen wat het commissiewerk inhoudt en wat we van commissieleden verwachten.

Ik wens u een mooie zomer en tot ziens in het nieuwe concertseizoen.

Peter van der Neut, voorzitter Activiteitencommissie

Foto: Lustrumworkshop Mini Maestro in Enschede

Samen ademen

Phion-cellist Luis Gomes Andrade is geboren op Madeira, Portugal. Annejuul Tielens sprak met hem, over zijn loopbaan als cellist en dirigent.

“Mijn ouders waren musici. Ik begon met vioolles toen ik 4 jaar was. Dat was wel eens lastig want ik kreeg les van mijn moeder”, zegt hij met een lach. “Daarna pianolessen en vanaf 8 jaar celloles. Op 16-jarige leeftijd ging ik naar Kiev om cello te studeren. Het jaar daarna ben ik ook gestart met dirigeerlessen. En ik studeerde af met cello in 2001 en als dirigent in 2002.” Daarna ging Luis naar Maastricht voor een vervolgstudie en kwam vervolgens in 2010 terecht bij het Orkest van het Oosten. Luis is in bijna alle landen in Europa geweest voor optredens als cellist  of als dirigent. “Ik kom nu net terug uit Italië waar ik dirigent was bij een festival in Chieti, ‘Mozarts evenings’, met een volledig Mozart-programma. Daar was ik gastdirigent bij het Nationaal Symfonie Orkest van Uzbekistan”.

Naast zijn baan bij Phion en de vele gastdirecties geeft hij ook nog les aan de muziekschool in Nordhorn. Dat is ontstaan in de coronatijd toen er weinig optredens waren. Luis gaat 5 a 6 keer per seizoen terug naar zijn geboorteland, altijd om te dirigeren bij het Orquestra Clássica da Madeira. Op mijn rare vraag  ‘wat is daar je lievelingsgerecht?’ antwoordt hij: “Voordat ik vegan werd, was dat een ‘steak of fresh tuna’. Die komt op vrijdagmorgen binnen in de haven. Zaterdagavond ga je naar een restaurant en kan je daar het meest zachte deel van de tonijn bestellen”.

Hij schetst zijn muzikale ontwikkeling als dirigent en vertelt over zijn keuzes voor repertoire. “Als je mij 10 jaar geleden had gevraagd wat mijn voorkeuren waren had ik je zo een lijstje gegeven wat ik wilde spelen”. Maar gaandeweg heeft hij ontdekt dat hij houdt van nieuwe dingen, zoals onbekende muziek uit verschillende landen of nieuw geschreven muziek. Hij geniet meer van de ontdekkingsreis waarin je als dirigent en orkest van elkaar kunt leren en met elkaar uitvindt hoe je muziek wilt spelen of laten horen.

Voor de toekomst van Phion ziet hij grote kansen met de chef-dirigent. “Ik wil heel graag dat we nog beter worden. Dat we als orkest elkaar goed aanvoelen, dat we als orkestleden in symbiose spelen en ‘samen ademen’. Dat heeft tijd nodig en groot wederzijds vertrouwen”.

Annejuul Tielens

Tsjaikovski's Vijfde Symfonie

De openingsconcerten in september  van het nieuwe Phion-seizoen bieden de bezoekers een buitengewoon aantrekkelijk programma onder leiding van chef-dirigent Ogrintchouk.

Allereerst klinkt een compositie van de Iraans-Nederlandse componiste Aftab Darvishi, die het stuk Only violets remain in 2022 in opdracht van Phion schreef. Daarna voert het orkest met Phion-soloklarinettist Johan Naus het weergaloze klarinetconcert van Mozart uit. Het is het laatste soloconcert dat Mozart in zijn leven schreef, en zonder twijfel het belangrijkste concert uit de klarinetliteratuur. Het is bijna als kamermuziek met een vrij klein orkest, waarin hobo’s ontbreken: die zouden met hun penetrantere klank het wekere klarinetgeluid kunnen verdringen.

Na de pauze de Vijfde Symfonie van Tsjaikovski. Een vol romantische symfonie van een Slavische componist, die prachtige melodieën kon schrijven. Zoals vaak in hoogromantische muziek kent ook deze Vijfde Symfonie sterk uiteenlopende emoties, van de diepste treurnis tot de grootste uitgelatenheid. Kenmerkend voor zijn Vijfde Symfonie is vooral ook dat Tsjaikovski het openingsmotief (thema) van het eerste deel in alle andere delen van de symfonie opnieuw gebruikt, in telkens aangepaste vorm.

De symfonie opent met een klarinetsolo – een mooie brug vanuit het voorafgaande klarinetconcert – waarin die diepste treurnis is verklankt. Samen met begeleidende strijkers speelt de klarinet een vooral ritmische motief, met vervolgens een dalende melodische lijn, zoals melodieën bij Tsjaikovski vaak dalend zijn. Het tweede thema in dit eerste deel is veel opgewekter, in majeur, waaraan allengs het hele orkest aan deelneemt. Opvallend zijn de veelvuldige gepuncteerde ritmes, het romantisch smachtende van de muziek, de prominente blazers,  de vele canon-achtige imitaties en  de onstuitbare energie van het deel.

Het tweede deel begint met een duister strijkorkest dat vervolgens een melancholieke hoornsolo ondersteunt. Deze hoornsolo komt in het deel steeds weer terug, ook met andere instrumenten. En het hoofdmotief uit het eerste deel is er twee keer, op imposante wijze in het koper. Het derde deel is een wals, waarin de grote balletcomponist Tsjaikovski herkenbaar is. De wals wordt op een gegeven ogenblik onderbroken door een scherzo-achtige passage in strijkers en blazers – veel noten! – en tegen het eind verschijnt het hoofdmotief weer, met de klarinet, nu in een driekwarts maat.

Het vierde en laatste deel opent met het hoofdmotief in een statische zetting, gespeeld door de strijkers, trompetten en houtblazers. De toonsoort is inmiddels E-majeur geworden, waarmee het treurige karakter is verdwenen. Na de nodige muzikale verwarring komt het hoofdthema terug als een soort triomfmars in het koper, met virtuoze violen als een stormwind daar tussendoor. En even later klinkt het thema nog een laatste keer, waarbij strijkers en trompetten elkaar afwisselen. En daarmee eindigt dan 45 minuten opwindende muziek!

Toon Ottink

Colofon

Stichting Vrienden van Phion

Leden bestuur:

Marijke van Hees, voorzitter
Marian Louppen, vicevoorzitter, Mecenaatscommissie
Hans Peter Herwig, penningmeester
Jard Baljet, secretaris
Peter van der Neut, Vriendenactiviteiten
Patricia van der Valk, bestuurslid
Lea Hermmerlin, adviseur bestuur
Erik Olsman, adviseur bestuur 
Jacco Post, adviseur bestuur 

Leden Activiteitencommissie:

Namens de Vrienden:
Peter van der Neut, voorzitter
Gelly Talsma
John Mens
Magda Eshuis
Jenny Staudt
Frans Veldhuis

Namens de musici:
Len Bielars
Pieternel van Lent

Leden van de Redactie:

Rebecca Fransen (musicus)
Léa Hemmerlin (musicus)
John Biermans (vriend)
Annejuul Tielens (vriend)
Toon Ottink (vriend, eindredacteur)
Annemarie van Viegen (musicus)

Mecenaatcommissie:

Machteld van der Meij
Patricia van der Valk
Menno van Duuren (Phion)
Marian Louppen (voorzitter)