VriendenNieuws April 2025

Wim Ruitenbeek: van violist naar manager  

Ongeveer een jaar geleden maakte Wim Ruitenbeek de stap van het Rotterdams Philharmonisch Orkest naar Phion. Het was zelfs een dubbele stap: van violist bij het Rotterdams naar manager artistieke zaken bij Phion. “Het was een stap uit volle overtuiging”, vertelde Wim mij tijdens een gesprek dat we voerden in Musis. “Nadat ik ongeveer 15 jaar in het orkest gespeeld had en daar veel ervaring had opgedaan werd het tijd om een tweede natuur in mij, die van organisator op muzikaal gebied, verder te ontwikkelen.

Al tijdens mijn studie aan het conservatorium van Den Haag stelde ik grotere en kleinere orkesten samen waarin studenten en jonge dirigenten ervaring konden opbouwen. Het bleek dat ik naast mijn talent voor de viool, ook hierin mijn ziel en zaligheid kwijt kon. Het eerste talent is volledig tot ontplooiing kunnen komen in het Rotterdams Philharmonisch. Maar toen ik getipt werd dat de functie van artistiek manager bij Phion vacant was en mij gevraagd werd of dit niet iets voor mij was, begon die ‘tweede natuur’ te kriebelen.

Phion is natuurlijk nu bijna een nieuw orkest met een mix van zeer ervaren en daarnaast jonge musici. Na de fusie van dik vijf jaar geleden is er een flinke positieve energie ontstaan om aan het gezelschap te bouwen. Door de komst van chef-dirigent Ogrintchouk is die dynamiek duidelijk versterkt. Om in zo’n situatie de rol van artistiek manager te kunnen vervullen is een hele mooie uitdaging.” Wim heeft deze kans met beide handen en een tomeloze energie aangegrepen. Op de ochtend van ons gesprek startte ook de eerste repetitie voor een nieuw programma. Musici en andere medewerkers passeerden ons en voor elk had Wim een cordiale groet of een collegiale glimlach. En tevens hield hij nog oog op zijn mobiel, de ‘motor’ van zijn activiteiten en contacten.

“Ik probeer veel interactie te hebben met de musici. Toen ik zelf nog in het orkest zat, mopperde ik, moet ik eerlijk toegeven, soms ook wel op ‘die van het kantoor’, terwijl je eigenlijk wel weet dat zij onmisbaar werk doen: zonder dat werk kan er geen muziek gemaakt worden. Daarom proberen wij te stimuleren dat de mensen achter de schermen ook duidelijk zichtbaar en bereikbaar zijn voor de musici tijdens hun dagelijkse werk van repetities en uitvoeringen.” Dat was duidelijk te merken: velen van de kantoorstaf waren aanwezig om de start van het nieuwe programma mee te maken. Dit gaf mij in elk geval het gevoel dat men met z’n allen de schouders hieronder wil zetten.

“Aan de inbreng van de musici tijdens de vergaderingen van de artistieke commissie”, vervolgt Wim, “hecht ik bijzonder veel waarde. Er wordt dan gesproken over welke muziek geprogrammeerd gaat worden, welke dirigenten en solisten uitgenodigd worden, maar ook over de artistieke ontwikkeling van het orkest. Bij die vergaderingen ontstaan ook de vernieuwende ideeën, zoals bijvoorbeeld het concert waarbij Arthur Japin uitgenodigd was. Dan krijg je een concert dat ook iets van een theaterproductie heeft. Het ‘meer’ dat daarin zit trekt dan weer nieuw publiek aan. Zo hebben we voor het komend seizoen, waarin veel aandacht besteed gaat worden aan Brahms en we een heus Brahms Festival zullen optuigen, ook contacten gelegd met ArtEZ om naast de symfonische inbreng in de randprogrammering een rol te spelen. De muziek is dan wel de basis van waaruit we werken, maar als je zoekt, blijkt uit die muziek veel meer te kunnen voortkomen dan alleen maar concerten.”

Wims energie, zijn artistiek en organisatorisch talent gecombineerd met het enthousiasme van Phions musici, belooft ons mooie kunst op het podium te gaan brengen.

John Biermans

Foto: Om Johannes Brahms draait komend seizoen een heus festival

Muziek van verleiding

Debussy, Ibert en Ravel. ‘Franser’ dan deze componisten kan het bijna niet. Van hen speelt Phion op 9, 10, 13 en 18 mei composities in respectievelijk Enschede, Arnhem, Apeldoorn en Doetinchem.

Debussy is de oudste van deze drie componisten, Ibert de jongste en alle drie speelden ze een belangrijke rol in de Franse muziek van voor de ‘Grande Guèrre’, de Eerste Wereldoorlog. Het is de periode die de naam ‘Belle Époque’ draagt, ofwel de ‘mooie tijd’, de tijd ook van de Art nouveau of de Jugendstil in de schilderkunst en de architectuur. Componisten in Parijs probeerden met een bijna tomeloze dynamiek steeds nieuwe vormen van muziek uit. Ze zetten zich af tegen wat in Duitsland gebeurde waar men bleef voortgaan in de traditie van Wagner en Brahms en de muziek van het grote gebaar.

Claude Debussy schreef in de eerste jaren van de 20e eeuw columns in het Parijse La Revue Blanche. Daarin laat hij zijn gedachten over muziek de vrije loop, waarbij hij een vriendelijk sarcastische toon aanslaat. Als in Parijs een typisch Duits programma gespeeld wordt door de Berliner Philharmoniker onder leiding van hun chef-dirigent Arthur Nikisch, spreekt hij waardering uit voor de formidabele discipline van het Duitse orkest. Maar dan zegt hij over hun dirigent: de heer Nikisch is een onvergelijkbare virtuoos; het lijkt zelfs dat zijn virtuositeit hem laat vergeten wat bij de goede smaak hoort.

Debussy was goed bevriend met de schrijver Pierre Louÿs. Hij liet zich geregeld ook inspireren door diens teksten. Dat was ook het geval met de ‘Six épigraphes antiques’, die Phion uitvoert in dit Franse programma. Het zijn zes scènes, gebaseerd op evenzoveel korte stukjes uit het boek ‘Chansons de Bilitis’ van Louÿs, oorspronkelijk geschreven voor piano. De Nederlandse componist Rudolf Escher heeft ze georkestreerd.

Foto: Art nouveau-Illustratie (fragment) van Georges Barbier bij Chansons de Bilitis van Pierre Louÿs

In deze muziek hoor je als het ware de zwierige lijnen van de vooral vrouwelijke figuren die in de schilderingen van de Art nouveau zo populair waren. Die afbeeldingen, net zoals de teksten van Louÿs en dus ook de muziek van Debussy, hebben een onmiskenbaar vriendelijke erotische uitstraling. Debussy beschrijft het zelf mooi in een column over de opera’s van zijn iets oudere tijdgenoot Jules Massenet, waarin vooral vrouwen de belangrijkste rollen spelen: die muziek is doordrenkt van trillingen, van bewegingen, omhelzingen die eeuwig willen doorgaan. De harmonieën lijken op armen, de melodieën op halzen; ze richten hun aandacht naar het voorhoofd van de vrouwen om te weten te komen wat zich daarachter afspeelt ….

Het kon wel eens een bijzonder avontuurlijk concert worden met al die Franse muziek.

John Biermans

Foto: Claude Debussy

FIT bij Phion

Phion-musici houden hun fysieke en mentale gezondheid goed in de gaten. De jaarlijkse Fit-gesprekken in de organisatie helpen daarbij. En wat nog meer? In deze aflevering van de serie ‘Fit bij Phion’ hoort u dat van drie violisten: Eszter, Melanie & Boukje.

Eszter Frauenholz: ‘De vele busreizen naar concerten en repetities zie ik als een soort 'gedwongen' me-time: ik gebruik ze juist om te ontspannen en om niet met m'n werk bezig te zijn. Sociale contacten vind ik heel belangrijk voor mijn mentale gezondheid, ik krijg er heel veel energie van. Ik vind het daarom ook heel leuk dat ik sinds de fusie veel contact heb met de collega's in Enschede, die ik nog uit mijn studietijd ken toen ik daar veel remplaçeerde. Om fysiek fit te blijven zou ik graag wat meer willen wandelen.’

Foto: Melanie Jansen

Melanie Jansen : ‘Ik sport regelmatig. Ik loop normaal gesproken 1 keer per week hard en 2 keer per week doe ik een sportles in de sportschool. Ik heb zo meer uithoudingsvermogen bij het viool spelen, want ik train echt m'n spieren, wat ik bij m'n werk merk. En ik probeer regelmatig te wandelen; ik ben echt een bosmens. Natuur en sporten geven me heel veel balans. Dit is mijn 21ste seizoen. Die balans is echt nodig om het zowel fysiek als mentaal zoveel seizoenen vol te houden.’

Boukje Raes: ‘Ik heb een druk leven, omdat ik naast als violiste in het orkest ook in de politiek werk. Daarom heb ik gekozen voor een online abonnement waarbij ik thuis pilates en yoga kan doen. Mentaal is het voor mij heel belangrijk om die afwisseling in m'n leven te hebben en op verschillende vlakken uitgedaagd te worden. Daarnaast eten wij heel gezond en vaak vegetarisch.’

Rebecca Fransen en Lea Hemmerlin

Foto: Boukje Raes

Nationaal bevrijdingsconcert

Op 5 mei ’s avonds  speelt Phion in Amsterdam op de Amstel het jaarlijkse bevrijdingsconcert dat de afsluiting vormt van de Nationale Viering van de Bevrijdingsdag. U Kunt het natuurlijk live meemaken in Amsterdam, maar het is ook vanaf 20.30 u. op de televisie te zien. Ditmaal wordt er stil gestaan bij 80-jaar bevrijding. Journalist en voormalig NOS-nieuwslezer Noraly Beyer en zanger Yves Berendse zullen het concert presenteren.

Phion staat dan onder leiding van dirigent Sander Teepen. Het orkest zal een keur aan artiesten begeleiden en ook zelf schitteren in een paar orkestrale stukken. Artiesten die de revue passeren zijn de geweldige sopraan Aylin Sezer, pianiste Iris Hond, zangeres Floor Jansen, pianist en marinier Nordin Maouli, zanger Jeangu Macrooy, Kinderen voor kinderen, de cast van 40-45 de musical en singer-songwriter Stef Bos.

Foto: Bevrijdingsconcert op de Amstel (Foto Marcel Beekman)

Colofon

Stichting Vrienden van Phion

Leden bestuur:

Marijke van Hees, voorzitter
Marian Louppen, vicevoorzitter 
Hans Peter Herwig, penningmeester
Jard Baljet, secretaris
Peter van der Neut, vriendenactiviteiten
Erik Olsman, adviseur bestuur 
Jacco Post, adviseur bestuur 

Leden Activiteitencommissie:

Namens de Vrienden:
Peter van der Neut, voorzitter
Gelly Talsma
John Mens
Magda Eshuis
Jenny Staudt
Frans Veldhuis

Namens de musici:
Len Bielars
Pieternel van Lent

Leden van de Redactie:

Rebecca Fransen (musicus)
Léa Hemmerlin (musicus)
John Biermans (vriend)
Annejuul Tielens (vriend)
Toon Ottink (vriend, eindredacteur)
Annemarie van Viegen (musicus)

Mecenaatcommissie:

Machteld van der Meij
Patricia van der Valk
Menno van Duuren (Phion)
Marian Louppen (voorzitter)